metaphysica alpha
Is Plato in zijn dialogen de schepper van de filosofie zoals wij deze nu nog kennen, het is Aristoteles die de drie grote domeinen van de wijsbegeerte -logica, metafysica, ethiek- voor tweeduizend jaar heeft afgebakend en bepaald. Metafysica noemt hij zelf de 'eerste filosofie', en in het eerste van de boeken die later onder de naam Metafysica uitgegeven worden, legt hij uit wat eerste filosofie is. Het is de hoogste kennis die mensen kunnen bereiken, een inzicht in de eerste oorzaken van al wat is. Hierom gaat ze 'vooraf' aan alle wetenschappen die zich op het begrip van een bepaald gebied toeleggen, getal, meetkundige figuren, natuur, dieren. In het inzicht van de oorzaken bereiken we een inzicht in de werkelijkheid zoals een god die zou hebben. Deze kennis is de hoogste wijsheid waarin mensen de zin van hun bestaan vinden als vrije redelijke wezens. Dit inzicht is verheven, maar ook moeilijk en slechts door weinigen te bereiken.
Aristoteles begint zijn studie zeer toegankelijk. De eerste wijsbegeerte is namelijk gewoon ook de eerste in de zin dat hier de grote vragen liggen waarmee de filosofie is begonnen: de vraag waarom, de vraag naar oorzaak, reden en rekenschap van en voor alle verschijnselen die zich aan ons voordoen, een vraag ingegeven door belangeloze interesse. Zo trekt in De eerste filosofie, oftewel Metafysica alfa een reeks intellectuele avonturiers aan de lezer voorbij, van het veelzijdige creatieve genie Thales via de pythagoreeërs met hun mengsel van mathematica en mystiek, de paradoxale tegenpolen Heraclitus en Parmenides en de vruchtbaar en bloemrijk dichterlijke Empedocles tot de nuchtere droge abstractie van Anaxagoras en het grote vat vol tegenstrijdigheid, Aristoteles' geestelijke vaderfiguur Plato.
Er is maar één denker die uit deze rijkdom kan distilleren wat levensvatbaar is en behouden moet blijven en zo de eerste filosofie en de ware wijsheid tot voltooiing brengt: Aristoteles zelf.
Vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Carlos Steel.
